درباره استان

پیشینه تاریخی و فرهنگی :
بنای شهر همدان را به دیاکو پادشاه ماد (حدود 700 سال قبل از میلاد مسیح) نسبت می دهند. به روایت هردوت ، مورخ یونانی ، پادشاه ماد همدان را به اکباتان یا هکمتانه نامید و آن را به پایتختی برگزید.
شهر همدان در زمان بخت النصر ویران گردید و بعدها داریوش بزرگ آن را مرمت نمود و در زمان سلسله اشکانیان که تیسفون پایتخت کشور بود ، همدان نیز پایتخت و اقامتگاه تابستانی اشکانیان گردید. بعد از اشکانیان ، ساسانیان نیز قصرهای تابستانی خود را در این شهر بنا نمودند. آثار و خرابه های باروی قلعه اشکانی بر فراز تپه مصلی و مجسمه شیرسنگی از آثار این دوره می باشد.
در سال 23 هجری قمری که جنگ نهاوند اتفاق افتاد همدان به تصرف اعراب در آمد و از این زمان به بعد گاهی مرکز آبادی و ثروت و زمانی دچار چپاول و فقر بوده است.
این شهر در زمان دیلمیان (319 هجری قمری) صدمات فراوان دیده است. در قرن ششم هجری سلجوقیان مرکز خود را از بغداد به همدان منتقل کردند و مدت 50 سال این شهر ، پایتخت سلسله سلجوقیان بود. در حمله مغول و تسلط تیموریان ، این شهر ویران شد و در زمان سلاطین صفوی شهر همدان مجدداً آباد گردید.
شهر همدان از نظر فرهنگی از پشتوانه غنی برخوردار است. این شهر مدفن حکیم شیخ الرئیس بوعلی سینا که یکی از مفاخر کشور محسوب می شود می باشد. مدفن شاعر دلباخته دو بیتی سرای معروف باباطاهر عریان نیز در این شهر قرار دارد. همچنین از آزادیخواهان و مبارزان معاصر که به دست عمال رضاخان ترور گردید می توان به میرزاده عشقی اشاره نمود.
از نظر گویش ، ساکنان شهر همدان عمدتاً فارس زبان هستند اما روستاهای اطراف آن گویشی ترکی دارند. دین مردم شهرستان عمدتاً اسلام می باشد.
از ویژگی های این شهرستان وجود قومیت ها و افراد مختلف با آداب و سنن مختلف است که به یک وحدت فرهنگی رسیده اند.
این شهرستان در طول جنگ تحمیلی 2783 شهید معادل 4/38 درصد کل تعداد شهدای استان را تقدیم انقلاب نموده است. همچنین این شهرستان دارای 470 نفر آزاده معادل 3/41 درصد کل آزادگان استان و 7135 نفر جانباز معادل 9/36 درصد تعداد جانبازان استان می باشد.
 
ویژگی های طبیعی و جغرافیایی :
شهرستان همدان در ناحیه میانی استان و در گستره ای به مساحت 4084 کیلومتر مربع معادل 21 درصد از مساحت استان را تشکیل می دهد این شهرستان در محدوده مدار 48 درجه و 35 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 52 دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است.
این شهرستان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، مشتمل بر سه بخش (مرکزی ، شراء و فامنین) معادل 1/13 درصد از تعداد کل بخش های استان ، 12 دهستان معادل 7/16 درصد از تعداد کل دهستان های استان و 5 شهر (همدان ، مریانج ، فامنین ، قهاوند و جورقان) معادل 5/18 درصد از تعداد کل شهرهای استان می باشد.
در سال 1384 این شهرستان تعداد 175 روستای دارای سکنه معادل 8/15 درصد از کل روستاهای دارای سکنه استان را به خود اختصاص داده است.
شهرستان همدان از نظر طبیعی در یک منطقه کوهستانی واقع شده است. سلسله جبال الوند در جنوب این شهرستان قرار گرفته و ارتفاع بلندترین قله آن از سطح دریا 3574 متر می باشد. در این شهرستان در سال 1384 متوسط بارندگی ماهانه 7/242 میلیمتر و تعداد روزهای یخبندان در طی سال 121 روز و حداکثر سرعت ورزش باد 21 بر ثانیه بوده است و میانگین درجه حرارت این شهرستان 08/12 درجه سانتی گراد بوده است از رودخانه های کشور محسوب می شوند می توان به رودخانه های قره چای ، یلفان و عباس آباد اشاره نمود.
 
جمعیت استان :
​        درصد جمعيت ​        كشور ​استان ​نسبت به كشور(درصد)
​شهري ​71/4 ​59/18 ​        2
​روستائي ​28/5 ​40/76 ​        3/2
​ ​ ​ ​تعداد كل روستاهاي كشور 62794 و تعداد كل روستاهاي استان 1041مي باشد.
(7/1درصد از روستاهاي كل كشور)