معاونت امور بازسازی و مسکن روستایی
مقدمه:
طرح بهسازي مسكن روستايي از سال 1374 توسط بنياد مسكن انقلاب اسلامي، با هدف بهبود كيفيت مسكن و بافت روستايي و ارتقاء سطح ايمني، بهداشتي، رفاه و آسايش مسكن روستايي آغاز گرديد. اين مهم توأم با ارايه تسهيلات و زيرساخت‌ها، قابليت آن را مي‌يافت كه به ايجاد حس تعلق به مكان، حفظ تراكم جمعيت خانوار، بهبود سيماي بصري و چشم انداز روستا، مقاوم سازي مسكن و در نتيجه بهسازي زندگي روستايي بينجامد، هر چند با فراز و نشيب‌ها و مشكلات فراوان اداري و اجرايي روبرو بود. ليكن به منظور تسريع در روند اجراي بهسازي مسكن روستايي و نيل به اهداف اين طرح، و با عنايت به كسب تجارب ارزنده و شناسايي نقاط ضعف و كمبود سال‌هاي گذشته، طرح ويژه بهسازي مسكن روستايي در سال 1384 در هيأت محترم دولت مطرح شده و به تصويب رسيد.
منشور اهداف طرح ويژه بهسازي مسكن روستايي :
ماده 1: احداث مسكن مقاوم و بادوام روستايي
ماده 2: تلاش در حفظ هويت معماري بومي‌مسكن روستايي
ماده 3: تأمين جنبه زيباشناسانه سيماي روستا
ماده 4: تأمين مسكن متناسب با نياز روستايي
ماده 5: احداث مسكن سبز روستايي
ماده 6: تغيير فضاي روستايي از محيطي غيربهداشتي، آسيب پذير و رو به زوال به فضاي سرزنده، شاداب و جاذب و زيبا به لحاظ جلوگيري از مهاجرت
ماده 7: تطبيق كالبد مسكن روستايي با زندگي امروزي (احداث مسكن روستايي مطابق زندگي امروزي)
ماده 8: گذر از نگرش (تأمين سرپناه براي روستايي) به (تأمين مسكن براي روستايي)
ماده 9: ارتقاء توسعه سكونتگاههاي روستايي و تلاش در نزديكي سطح بهره مندي از رفاهيات شهرها و روستاها
ماده 10: تلاش در بهينه سازي مصرف انرژي در مسكن روستايي
ماده 11: افزايش قابليت و سرعت اجراي طرح‌هاي كالبدي و عمراني روستاها
ماده 12: تأمين بهداشت محيط روستايي با توليد مسكن روستايي بهداشتي (ارتقاء سطح بهداشت در سكونتگاههاي روستايي)
ماده 13: تلاش در به حداقل رساندن آثار مخرب تقليد كوركورانه از ظواهر شهري نامناسب در توليد مسكن روستايي
ماده 14: ايجاد تحرك در چرخه توليد مسكن روستايي
ماده 15: ترويج الگوهاي منتخب و برجسته معماري روستايي به لحاظ فرم و جنبه‌هاي زيباشناختي سيماي روستا
ماده 16: ترويج فرهنگ بيمه و ايجاد زمينه‌هاي لازم جهت تحت پوشش قرار دادن واحدهاي احداثي مسكن روستايي
طرح نظام فني روستايي :
با توجه به لزوم ساخت واحدهاي مسكوني مقاوم و امن در مقابل خطرات حوادث طبيعي ضرورت تشكيل يك نظام كنترلي در ساخت و سازهاي روستايي براي دستيابي به مسكن روستايي مقاوم و نيز اهميت مسكن روستايي در رشد و توسعه پايدار كشور، موضوع ساخت و ساز اصولي با نظارت مناسب نبايد ناديده گرفته شود.
طرح نظام فني روستايي تشكيلاتي است كه براي دستيابي به اين امر مهم شكل گرفته و از سال 1382 در تمامي‌استان‌هاي كشور راه اندازي و كليه نقاط روستايي را تحت پوشش قرار داده است.
اهداف طرح نظام فني روستايي :
- ترويج اصول فني ساختمان سازي و رشد آگاهي عمومي
- هدايت بافت فيزيكي روستاها و بهسازي محيط زيست و سكونتگاههاي روستايي براساس طرح‌هاي هادي روستايي
- بالا بردن كيفيت ساخت و سازهاي روستايي
- استفاده صحيح از مصالح مقاوم و استاندارد
- شناسايي، بكارگيري و ساماندهي نيروهاي انساني بومي‌مستعد در فن ساختمان سازي روستايي
- بالا بردن سطح دانش فني و اجرايي ناظرين با آموزش علمي‌و عملي مستمر آنان
بازسازي مناطق آسيب‌ديده از سوانح طبيعي :
بنياد مسكن به منظور احياء و توسعه مناطق آسيب‌ديده از سوانح طبيعي با بهره جويي از توانايي‌هاي ملي و منطقه اي در يك برنامه فشرده اقدام به بازسازي واحدهاي مسكوني آسيب‌ديده مي‌نمايد.
برنامه ريزي براساس بازسازي مشاركتي :
نقش مردم:
مديريت ساخت، نظارت و پيگيري، مشاركت در تهيه طرح و تصميم گيري‌ها و انتخاب
نقش دولت و مديريت بازسازي:
ارايه وام بلاعوض و جبراني، هدايت‌هاي فني، تهيه طرح‌هاي لازم، انجام پشتيباني‌هاي لازم در زمينه تأمين منابع، حمايت از قشر آسيب پذير.
سياست‌هاي تكنولوژي ساخت :
ارتقاء كيفي واحدهاي مسكوني و بافت محيط زيست نسبت به شرايط پيش از سانحه زلزله.
اتخاذ شيوه‌هايي از تكنيك ساخت كه در درجه اول هماهنگ با اصل خودكفايي در سطح منطقه و در درجه دوم در سطح ملي.
تهيه ضوابط و توصيه‌هاي طراحي و اجرايي از طريق الگوسازي و كنترل و ارشاد مردم جهت ارتقاء كيفي ساخت مسكن.
سياست‌هاي طراحي و برنامه ريزي :
نظام طراحي در مناطق آسيب‌ديده بر اين اصل متكي است كه طراحي بايد با مردم و همراه با آنها انجام شود.
نظام طراحي به آنچه مردم تاكنون انجام داده اند به عنوان يك ارزش و پديده با احترام مي‌نگرد.
نظام طراحي سعي در راه اندازي سيستم‌ها و روش‌هاي طراحي در گذشته را دارد و هرگونه تحول را متناسب با امكانات موجود و در كنار آنها جستجو مي‌كند.
نظام طراحي، تحول در زمينه طراحي را در چارچوب اهداف ارزشي اسلام و برخاسته از نيازهاي مردم جستجو مي‌كند.
نظام طراحي تأكيد به درجاسازي مجتمع‌هاي زيستي داشته و طرح‌هاي تجميع و ادغام و جابجايي بدون دلايل فني قوي را مردود مي‌شمرد.
مراحل بازسازي :
اقدامات مقدماتي :
بررسي ميداني منطقه آسيب‌ديده، تشكيل و تجهيز و استقرار ستادهاي عملياتي و در صورت نياز ستادهاي معين، كارشناسي و آمارگيري سكونتگاههاي آسيب‌ديده، تشكيل پرونده براي آسيب ديدگان.
برنامه ريزي براي بازسازي :
تهيه برنامه بازسازي و تصويب آن توسط مراجع ذيصلاح.
تهيه طرح‌هاي كالبدي :
در صورت لزوم تهيه طرح‌هاي كالبدي براي مناطق متأثر از سوانح و اصلاح بافت فيزيكي سكونتگاهها.
آواربرداري :
استفاده از ماشين‌آلات سنگين بنياد مسكن در پاكسازي مناطق سانحه‌ديده از آوار بر جاي مانده.
تأمين و توزيع تسهيلات بانكي :
توزيع تسهيلات بانكي ميان آسيب ديدگان با همكاري و حمايت دستگاههاي ذيربط از جمله هيأت محترم وزيران و سيستم بانكي كشور.
تهيه و توزيع مصالح ساختماني :
بنياد مسكن در صورت نياز منطقه حادثه‌ديده نسبت به تهيه و توزيع مصالح ساختماني عمده مانند: آجر، فولاد و سيمان از طريق شركت‌هاي تابعه بنياد مسكن و توزيع آن ميان آسيب ديدگان اقدام مي‌نمايد.
آموزش و ترويج فرهنگ ساخت و ساز :
آموزش و ترويج فنون ساختماني و مهارت‌هاي فني به گروههاي اجرايي و بنايان محلي در جريان عمليات بازسازي.
بهبود شرايط زيستي و سكونتي :
- برنامه ريزي و طراحي مناسب براي روستاهاي مستقر در بستر نامناسب و رفع مشكلات بافت فيزيكي روستاها به لحاظ شبكه معابر، توزيع مناسب خدمات، بهبود شرايط بهداشتي
- جلب مشاركت مردمي‌در عمران روستاها و ايجاد زمينه‌هاي مناسب توسعه اي
- ايمن سازي سكونتگاهها و مقاوم سازي مسكن
- ايمن سازي سكونتگاههاي در معرض خطر از طريق نظام دهي به ساخت و سازهاي روستايي و جلوگيري از ساخت و ساز در نواحي خطرناك و جابجايي اين سكونتگاهها به منظور مقاوم نمودن در برابر سوانح احتمالي آينده
ايجاد اشتغال :
ايجاد اشتغال و استمرار آن به تبع پويايي و تحرك ايجاد شده در بازسازي به دليل فراهم بودن زمينه‌هاي توسعه
تسهیلات قرض الحسنه تعمیر مسکن و احداث حمام روستایی :
اين تسهيلات با هدف تعمير واحدهاي مسکوني و احداث حمام در واحد مسکوني در سطح مناطق روستايي زير نظر بنياد مسکن انقلاب اسلامي استان به متقاضيان واجدالشرايط پرداخت مي گردد.
مشمولين استفاده کننده از تسهيلات :
1- متقاضياني که واحد مسکوني ويا قسمتي از واحد آنها در جريان اجراي طرح هادي دچار آسيب شده است.
2- متقاضياني که باعث سوانح طبيعي ، واحد مسکوني آنها دجار آسيب شده است.
3- متقاضياني که قصد دارند در واحد مسکوني خود نسبت به تعمير واحد مسکوني و ساخت حمام اقدام نمايند.
4- متقاضياني که با استفاده از اعتبارت سنوات گذشته بهسازي مسکن روستايي واحد خود را احداث نموده ولي به دليل مشکلات مالي قادر به تکميل واحد نمي باشد.
5- متقاضياني که مطابق الگوهاي معماري نماسازي تهيه شده توسط بنياد استان يا مشاور مادر نسبت به انجام نماسازي واحد خود اقدام نمايند.
کارگروه تخصصي تامين مسکن استان :
حوزه معاونت امور بازسازي و مسکن روستايي به عنوان دبير اين کار گروه ميباشد و از جمله اهداف اين کارگروه به شرح ذيل مي توان اشاره نمود:
1- آمادگي ،پيشگيري ،مقابله با بحران ها ، سوانح و درنهايت بازسازي مناطق آسيب ديده
2- کاهش آسيب پذيري ساختمان ها از طريق ارتقاء کيفيت اجرا
3- مقاوم سازي و ابنيه مطابق با مقررات ملي ساختمان
4- استفاده از مصالح مرغوب و سبک
5- آموزش نيروها و کارگران ساختماني
6- آمادگي لازم جهت تامين اسکان موقت ودائم
کارگروه زلزله و لغزش لايه هاي زمين استان :
حوزه معاونت امور بازسازي و مسکن روستايي به عنوان نماينده بنياد مسکن انفلاب اسلامي استان همدان عضو اين کار گروه مي باشد. از اهداف اين کار گروه به شرح ذيل مي توان اشاره نمود:
1- تعيين و مشخص شدن مخاطرات و حوادث طبيعي استان
2- شناسايي ساختگاه ها و روش هاي مناسب بهسازي خاک
3- شناسايي و تعيين زمين هاي مستعد رونگراي و مجاور گسل هاي فعال
4- شناخت عوامل و حوادث طبيعي در سطح استان
5- تسهيلات لازم در جهت پيشگيري از حوادث طبيعي از جمله زمين لغزش
6- جلوگيري از احداث ساختمان ها و ابنيه هاي فني بر روي زمين هاي مخاطره پذير
موضوع :
- معاونت امور بازسازی و مسکن روستایی